W dniu 26 marca 2024 roku wchodzi w życie ustawa o niektórych zawodach medycznych na mocy, której zawód higienistki stomatologicznej staje się zawodem medycznym. Higienistki stomatologiczne, jako osoby wykonujące zawód medyczny, będą zobowiązane przestrzegania praw pacjenta.
Zgodnie z art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody po uzyskaniu przystępnej informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Osoba wykonująca zawód medyczny jest zobowiązana do informowania pacjenta w zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych oraz zgodnie z posiadanymi uprawnieniami.
W praktyce, oznacza to, że na higienistce stomatologicznej udzielającej świadczenia zdrowotnego będzie ciążył obowiązek wyjaśnienia pacjentowi przebiegu i konsekwencji zabiegu oraz skutków jego zaniechania. Wyłącznie właściwie poinformowany pacjent może udzielić świadomej zgody, która wyłącza bezprawność działania osoby wykonującej zawód medyczny podczas udzielania świadczenia zdrowotnego oraz przenosi odpowiedzialność za ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań na pacjenta.
Świadomą zgodą jest zgoda udzielona przez pacjenta, który podczas jej udzielania jest świadomy i kompetentny w działaniu, ponieważ wcześniej został poinformowany o ryzyku związanym z udzieleniem świadczenia zdrowotnego oraz miał możliwość podjęcia decyzji o wyrażeniu zgody po namyśle.
Należy zaznaczyć, że podpisanie przez pacjenta formularza zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego nie jest tożsame z udzieleniem przez pacjenta świadomej zgody i nie zwalnia osoby wykonującej zawód medyczny z bezprawności działania podczas udzielania świadczenia zdrowotnego. Rolą medyka jest właściwe przekazanie informacji o świadczeniu zdrowotnym przy zastosowaniu indywidualnego podejścia do pacjenta.
Pacjent może wyrazić zgodę na udzielenie świadczenia zdrowotnego przez higienistkę stomatologiczną w formie pisemnej lub ustnej. Racjonalnym rozwiązaniem, poza ustnym poinformowaniem pacjenta, jest przygotowanie informacji o zabiegu, przeciwwskazaniach do jego wykonania i zaleceniach pozabiegowych w formie pisemnej oraz udostępnienie ich pacjentowi odpowiednio wcześniej, aby mógł zapoznać się z nimi przed planowanym zabiegiem.
W praktyce, nieodpowiednie poinformowanie pacjenta przez higienistkę stomatologiczną będzie narażało ją na poniesienie odpowiedzialności na gruncie prawa cywilnego oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej. Przykładowo, niepoinformowanie pacjenta o zakazie spożywania pokarmów barwiących uzębienie po zabiegu piaskowania, a następnie spożycie przez pacjenta takiej żywności i powstanie stanów patologicznych w obrębie uzębienia, może stanowić podstawę do zapłaty odszkodowania przez wykonującą zabieg higienistkę stomatologiczną.
Podsumowując, należy wskazać, że zakwalifikowanie przez ustawodawcę zawodu higienistki stomatologicznej jako zawodu medycznego będzie wiązało się ze zwiększeniem odpowiedzialności higienistek stomatologicznych za swoje działania, dlatego wykonując zawód medyczny warto rozważyć zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w związku z wykonywanym zawodem medycznym oraz opracować formularze zgód, aby zabezpieczyć się przed poniesieniem odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z roszczeniami pacjentów.
