Złagodzenie zakazu reklamy, sztuczna inteligencja w diagnostyce i leczeniu, niedopuszczalność terapii daremnej, niestaranne prowadzenie dokumentacji jako zachowanie nieetyczne – z początkiem nowego roku wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Etyki Lekarskiej (KEL), podstawowego aktu normującego etykę zawodu lekarza, uchwalona dnia 18 maja 2024 r. na Nadzwyczajnym XVI Krajowym Zjeździe Lekarzy.
Do najważniejszych zmian można zaliczyć:
- uzupełnienie nakazu podejmowania czynności medycznych zgodnie z aktualnym stanem wiedzy (art. 6 ust. 1 KEL) o bezpośrednio wyrażony zakaz posługiwania się metodami niezweryfikowanymi naukowo (np. medycyną alternatywną) lub uznanymi przez naukę za szkodliwe lub bezwartościowe, a więc takimi, za których stosowaniem przemawia nie pozytywny wpływ na zdrowie pacjenta, lecz np. względy finansowe;
- zezwolenie na korzystanie przez lekarza w postępowaniu diagnostycznym, leczniczym lub zapobiegawczym z algorytmów sztucznej inteligencji, dopuszczonych do użytku medycznego i posiadających ważne certyfikaty, pod warunkiem, że pacjent zostanie o tym poinformowany i wyrazi świadomą zgodę na zastosowanie AI; zastrzeżono przy tym, że ostateczną decyzję diagnostyczną i terapeutyczną i tak zawsze podejmuje lekarz (art. 12 KEL); obowiązek uzyskania zgody oraz pozostawienie finalnej decyzji lekarzowi ma w założeniu zapobiec „odczłowieczeniu” medycyny;
- uregulowanie formy sprzeciwu pacjenta wobec wszczęcia postępowania diagnostycznego, leczniczego lub zapobiegawczego – może on zostać wyrażony ustnie lub w sposób dorozumiany (art. 16 ust. 8 KEL); w przypadku niezdolności pacjenta do wyrażenia świadomej zgody, lekarz ma obowiązek uzyskać ją od osoby upoważnionej lub sądu opiekuńczego (art. 16 ust. 2 KEL);
- wprowadzenie zakazu stosowania terapii daremnej, a więc nieprzynoszącej choremu korzyści; ocena, czy dana terapia ma charakter „daremnej” należy do zespołu leczącego, przy czym powinna ona uwzględniać – w miarę możliwości – wolę pacjenta (art. 33 ust. 3 KEL);
- uregulowanie obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej w sposób rzetelny i staranny (art. 41 KEL); okoliczność, iż został on wyartykułowany w kodeksie etyki ma o tyle istotne znaczenie, że niestaranne lub nierzetelne prowadzenie dokumentacji (rozumianej szeroko – jako wszelkie dokumenty wytwarzane w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych) stanowić będzie naruszenie etyki zawodowej;
- zniesienie – uznanego za niekonstytucyjny – całkowitego zakazu publicznego dyskredytowania lekarza przez „kolegę po fachu” i zezwolenie na krytykę merytoryczną (art. 62 ust. 2 zd. 3 KEL); wciąż aktualny pozostaje jednak obowiązek zachowania szczególnej ostrożności w formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza;
- rezygnacja z zakazu „wszelkiego reklamowania się” oraz wyrażania przez lekarza zgody na używanie swojego nazwiska i wizerunku dla celów komercyjnych na rzecz przyznania lekarzowi uprawnienia do posługiwania się informacją o oferowanych usługach, przy równoczesnym zastrzeżeniu jej zgodności z zasadami etyki lekarskiej; w konsekwencji, dopuszczalnym stanie się informowanie o świadczonych usługach i wykorzystywanie przez lekarza autorytetu do celów komercyjnych związanych z zawodem, pod warunkiem, że nie będzie to naruszać innych przepisów kodeksu etyki (art. 71 KEL);
- nałożenie na lekarza wypowiadającego się na forum publicznym, przy udziale osób niebędących lekarzami, na temat odkryć naukowych, technologii medycznych, diagnostyki lub terapii obowiązku opierania się na aktualnej wiedzy medycznej (art. 78 ust. 3 KEL).
Kancelaria Adwokacka Michał Ciupa i Partnerzy w Katowicach świadczy pomoc prawną lekarzom i przedstawicielom innych zawodów medycznych – zarówno w postępowaniach karnych, jak i dyscyplinarnych. Jeżeli zastanawiasz się, czy planowane działanie (w świetle obecnych lub znowelizowanych przepisów) może zostać ocenione jako nieetyczne, zachęcamy do kontaktu z zespołem prawa medycznego naszej Kancelarii, który udzieli Ci profesjonalnego, merytorycznego wsparcia, które ułatwi podjęcie właściwej decyzji.
