W celu zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy poprzez tymczasowe zarządzanie jego przedsiębiorstwem polski ustawodawca wprowadził instytucję zarządu sukcesyjnego ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw z dnia 5 lipca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629), dalej zwaną „ustawą”.
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że ustawa dotyczy osób fizycznych prowadzących we własnym imieniu działalność gospodarczą, wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej, w tym również działających w ramach spółki cywilnej, z wyłączeniem osób prowadzących działalność rolniczą.
Zarządcą sukcesyjnym może zostać każda osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych, co do której nie orzeczono prawomocnego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a także wskazany wcześniej prokurent. Co istotne, funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba, jednak przedsiębiorca może zastrzec, iż powołuje kolejną osobę na wypadek gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo nie mógł jej pełnić z powodu śmierci, ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, odwołania go przez przedsiębiorcę bądź uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej.
W celu skutecznego ustanowienia zarządu sukcesyjnego konieczne jest kumulatywne spełnienie następujących przesłanek:
- powołanie zarządcy sukcesyjnego;
- wyrażenie zgody osoby powołanej na pełnienie tej funkcji;
- dokonanie wpisu do CEIDG;
- nie została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy.
Zarządcę sukcesyjnego może powołać zarówno przedsiębiorca za życia (chwilą ustanowienia zarządu, jeśli dokonano wcześniej wpisu w CEIDG, będzie chwila śmierci przedsiębiorcy), jak również maksymalnie do 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy jego małżonek, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstw w spadku, spadkobierca ustawowy, spadkobierca testamentowy jeśli przyjęli spadek bądź zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny (chwilą ustanowienia zarządu będzie chwila dokonania wpisu w CEIDG), przy czym jeśli zarządcy nie powołuje przedsiębiorca, to wymagana jest zgoda wszystkich osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.
W dalszej kolejności należy zaznaczyć, iż zarząd sukcesyjny wygasa z upływem 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy, jednak Sąd może przedłużyć okres zarządu na czas nie dłuższy niż 5 lat od śmierci przedsiębiorcy bądź działu spadku jeśli przed dniem wygaśnięcia zarządu uzna, iż zaistniały obiektywnie ważne przyczyny takiego przedłużenia.
Prawidłowo ustanowiony zarządca sukcesyjny może przez cały okres trwania zarządu występować w postępowaniach sądowych, wykonywać i przystępować do istotnych umów
z kontrahentami oraz korzystać z uprawnień wynikających z decyzji administracyjnych, czyli dokonywać wszelkich czynności nie przekraczających zarządu zwykłego, gdyż czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu wymaga zgody wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa bądź zezwolenia sądu.
Instytucja zarządu sukcesyjnego niewątpliwie nie rozwiązuje wszelkich problemów związanych ze śmiercią przedsiębiorcy, jednak stanowczo ułatwia kontynuowanie działalności choćby w celu uporządkowania spraw spadkowych.
W celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości bądź szerszego omówienia powyższej problematyki serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką.
